مصاحبه با همایون مقدس استاد رشته گرافیک دانشکده فنی و حرفه ای تهران ولی عصر(عج)
ضرورت نگارش قرآن کریم در زمان حیات پیامبر اسلام روشن بود، زیرا اعتماد بر حفظ قرآن در حافظه‌ها نمی‌توانست اطمینان خاطر در مورد صیانت قرآن را فراهم سازد. از این رو، پیامبر اسلام به جهت اهتمام خاصّ به قرآن برای نوشتن وحی، آنان را که نوشتن می‌دانستند برگزید تا با دقت به ثبت و ضبط آیات اقدام نمایند و هر وقت که آیه‌ای نازل می‌شد و پیغمبر اسلام آن را بر اصحاب فرو می‌خواند از صحابه کسانی که خط داشتند و کتابت می‌دانستند آیه را بر استخوان، چوب، برگ خرما و چیزهای معمول به زمان می‌نوشتند. این گروه «کُتّاب وحی» نامیده می‌شدند. عده‌ای هم آن‌ها را حفظ می‌کردند.
کتابت قرآن یکی از موضوعات بنیادین در علوم قرآنی و مجموعه علوم و معارف اسلامی است و علم قرائات و نیز علم «رسم المصحف» یا علم «مرسوم الخط» جایگاه و نقش مهمی در ارتباط با حفظ اصالت و جاودانگی قرآن بر عهده دارند.
در پی هتک حرمت به کتاب مقدس اسلام و نیز پیامبر رحمت و هدایت، حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم، از سوی ناآگاهان تاریک ضمیرکه موجب اندوه و خشم آزاداندیشان و دین‌مداران به ویژه جمیع مسلمانان در سراسر کره خاکی گردید، روابط عمومی دانشکده فنی و حرفه ای تهران ولی عصر(عج) مصاحبه ای با استاد همایون مقدس مدرس رشته گرافیک در حال کتابت جزء سی قرآن کریم است، انجام داده است.
لطفا خود را معرفی بفرمایید؟
همایون مقدس هستم فارغ التحصیل و مدرس گرافیک .
از چه سالی آغاز به کار هنر خوشنویسی نمودید؟
از ابتدا خانواده من آشنا به هنر خوشنویسی و خطاطی بودند و پس از آن از سال 67 با خط کوفی آشنا شدم و در محضر اساتید بنامی چون استاد جزایری کسب هنر نمودم.
از چه زمان همکاری خود را با دانشکده ولی عصر(عج) آغاز نمودید؟
از سال 1381 در دانشکده فنی و حرفه ای ولی عصر(عج) آغاز به کار کردم.
در چه زمینه ای دانشجو تربیت کردید؟
بیشتر در زمینه کارگاه‌های عملی و دروس تخصصی گرافیک مانند خط در گرافیک، صفحه آرایی، گرافیک محیطی، بسته بندی و پوستر در خدمت دانشجویان گرامی بوده ام.
انگیزه اصلی شما برای کتابت قرآن چه بود؟ و چرا خط کوفی را انتخاب نمودید؟
سالها شاگردی و تحقیق و تمرین در خط کوفی اولیه و سفارش کتابت جزء سی ام قرآن انگیزه ی من برای آغاز کتابت قرآن به این خط بود.
علت انتخاب این خط چه بود؟
خط کوفی تقریباً از همان ابتدا برای نوشتن قرآن به‌کار برده شده است. اما کوفی ابتدایی خطی ابتدایی و بدون قواعد زیبانویسی و اصول صفحه آرای بود و با نام «حجازی» یا «پیراموز» نامیده می شد، که نمونه های آن در حجاریهای سنگ مقابر و نمونه هایی چند بجا مانده است این خط در حجاز و عربستان متداول بود و همراه با استیلای اعراب و اسلام به ایران وارد شد اما پس از زمانی در ایران و خصوصا دوره سامانی از صورت سادگی بیرون آمده و دارای قواعد و موازین زیباشناسی مشخص در نسبت‌ها و فرم و ترکیب شد و این خط را می‌توان طلیعه خوشنویسی کوفی دانست که از قرن سوم در نیشابور و سمرقند ظهور پیدا کرد که از آثار باقی‌مانده، سفال نوشته ها و قرآن‌های پوستی نوشته شده آن دوران این تکامل و تحول را می‌توان مشاهده نمود.
به‌طور کلی قرآن‌هایی که از سده‌های اولیه باقی‌مانده به‌خط کوفی نوشته شده‌است و این موضوع تا قرن پنجم هجری ادامه داشته‌است. خط کوفی قابلیت استفاده در امور تزئینی را دارا بود و خطاطان می‌توانستند براحتی آن را به هر شکل با مقاصد و نظریات خویش منطبق سازند و پس از آنکه کاربرد تحریری خود را پس از قرن پنجم در نگارش متن قرآن و کتیبه های سفالینه از دست داد، بصورت کتیبه‌های تزئینی بی نظیر برجسته گچی و چوبی و سنگی و آجری و لعابی در مساجد و مقابر و مدرسه ها و ابنیه و یا بر روی اشیاء بکار گرفته شد . صد دریغ و افسوس که این دوره اعتلا و شکوفایی به دلایلی پس از دوره های سلجوقی و ایلخانی رو به افول و فراموشی نهاد. به نظر من نگارش قرآن با خط کوفی می تواند کمکی در جهت احیا و باز سازی این خط کهن ایرانی و معرفی آن به دنیا به شمار رود.
چقدر زمان صرف کتابت هر صفحه از قرآن با این شیوه می شود؟
نگارش هر صفحه زمان زیادی را به خود اختصاص می دهد به طور مثال با کار مداوم هر روز حدود سه صفحه هفت سطری امکان نگارش دارد.
آیا کسی که قرآن را کتابت می کند علاوه بر شرایط بالای هنری، از خلقیات دیگری هم باید برخوردار باشد؟
نگارش قرآن نیاز به آرامشی برگرفته از شناخت خداوند و کلام وحی دارد خصوصا خط کوفی به علت شکل حروف و کلمات کشیده و مسطح سطرها، قطع بیاضی صفحات، فواصل باز و منبسط اجزا، همگی فضای تحریر آنرا آکنده از حسی معنوی و آرامبخش می‌کند. همچنانکه فهم معنا، تفکر و تعمق مفهومی و معنایی لذت کتابت رادو چندان می کند.
به عنوان حرف آخر چه مطلبی را بیان می فرمایید؟
امید است نگارش این قرآن و استفاده از تزیینات و تذهیب ویژه این خط سبب شناساندن بیش از این، و احیای اصالت و قدمت این خط بسیار محجور و با ارزش به هنرمندان باشد و اسباب تفاخر فرامرزی و شناسایی اسلام و هنر اسلامی به جهانیان باشد.
در خاتمه احترام به تمام ادیان مقدس الهی و ابراهیمی را بر تمام جهانیان لازم و واجب و بی احترامی به شان هر پیامبر و هر کتاب مقدسی را خارج از شأن انسانی و آزاداندیشی می دانم و امیدوارم دیگر شاهد چنین حرکت‌ها و برخوردهایی نباشیم.
جهت مشاهده فیلم مصاحبه روی لینک زیر کلیک نمایید.